We geven ze de ruimte

Hiber: van start-up naar 'nationaal icoon'

Agentschap Telecom maakt het voor Nederlandse satellietbedrijven mogelijk voor hun satellieten toegang te krijgen tot de ruimte. Alleen nationale overheden mogen namelijk internationaal afspraken maken over activiteiten in de ruimte. Agentschap Telecom geeft aan deze taak een actieve en faciliterende invulling, en was zo in 2019 intensief betrokken bij het realiseren van de ambities van de Nederlandse satellietoperator Hiber.

In 2019 werkte satellietoperator Hiber hard aan de ontwikkeling van twee nieuwe satellieten: de Hiber 3 en de Hiber 4. De beoogde lancering is respectievelijk mei 2020 en het derde kwartaal van 2020. Anders dan de eind 2018 gelanceerde onbestuurbare satellieten Hiber 1 en 2, zullen deze twee nieuwe satellieten beschikken over voortstuwing en in de ruimte bijgestuurd kunnen worden. Hiervoor moet Hiber een nieuwe ruimtevaartvergunning aanvragen. De huidige vergunning laat alleen het gebruik van onbestuurbare satellieten in een lage aardbaan toe.

De behandeling van dit soort vergunningaanvragen (ruimtevaartactiviteiten) is maatwerk en per definitie complex en arbeidsintensief. Nadat een aanvraag bij Agentschap Telecom is binnengekomen, gaan we samen met ingehuurde experts de aanvraag beoordelen (auditen). Daarbij kijken we naar de financiering en de verzekerings-, juridische en technische aspecten van de beoogde ruimtevaartactiviteit.

Het voornaamste doel van de nieuwe Hiber-satellieten is het verzorgen van een wereldwijd netwerk voor internet met - afhankelijk van de vraagontwikkeling - tussen de 18 tot 48 satellieten. Niet zozeer voor de 'ouderwetse' telecomtoepassingen, maar voor nieuwe toepassingen die in de toekomst steeds belangrijker worden: het vanuit de ruimte monitoren en volgen van objecten op aarde. Denk aan zeecontainers die onderweg zijn, treinwagons of een kudde vee in lastig bereikbare, uitgestrekte delen van Australië of Noord-Amerika. Omdat Hiber een belangrijke en innovatieve bijdrage levert aan duurzaamheid op aarde, is het Amsterdamse bedrijf in 2019 bekroond tot ‘nationaal icoon’.

De maanrovermissie van TU Delft

De TU Delft wil in 2022 een kleine 'maanrover' (formaat schoenendoos) op de maan brengen voor wetenschappelijk onderzoek. Een ambitieus project waarmee de TU Delft de eerste universiteit in Europa zou zijn.

De bedoeling is dat de kleine maanrover meegaat aan boord van een grotere, Indiase maanrover. Pas nadat de Indiase maanlander succesvol op de maan landt en de grotere Indiase maanrover is uitgezet, kan de kleine maanrover van de TU Delft worden uitgezet en beginnen aan zijn eigen missie.

Het hoofddoel is om onder zware maanomstandigheden (-55 tot 80 °C) tenminste één dag op de maan (14 aardse dagen) te overleven en om de locatie en conditie van de maanrover vanaf de aarde te monitoren. Door het verkennen van het maanoppervlak, kan de TU Delft tevens de effecten van de landing met opstuivend, fijn maanstof bestuderen om zo toekomstige planning van maanmissies te verbeteren en om meer inzicht te krijgen in milieueffecten op de maan.

Tijdens het lopen vermijdt de kleine maanrover kraters en rotsblokken dankzij het ingebouwde semiautonome navigatiesysteem. Als het ver genoeg van de andere maanrover is, zal het foto’s maken van de maanlander en de aarde. Aan het einde van de ‘maan’dag gaat de rover in de slaapstand om de ‘maan’nacht (14 aardse dagen) van rond de -210 ° te trotseren. Het zal een baken geven als het wakker wordt, waarna de missie mogelijk vervolgd kan worden.

Voor Agentschap Telecom brengt de missie veel voorbereidend werk met zich mee; lang niet allemaal standaard of passend binnen de bestaande wetgeving. Onze rol? Wij bieden de TU Delft de mogelijkheid om deze missie uit te voeren door frequentierechten (toegang) te regelen om vanaf aarde de kleine maanrover aan te sturen en een vergunning te verlenen in het kader van de wet Ruimtevaartactiviteiten, om de risico’s van een dergelijke ruimtevaartmissie zoveel mogelijk te beperken. 

World Radio Conference (WRC)

Voor satellietoperators is de WRC van groot belang vanwege het mondiale karakter van satellietcommunicatie. De WRC is voor deze sector hét moment om wereldwijde frequentie-technische en procedurele afspraken voor satellietcommunicatiediensten te maken. Voor de andere telecommunicatiediensten (omroep, maritiem, mobiel) bestaan veelal internationale afspraken op regionaal niveau (Europa, Oost-Europa, Noord-Amerika).

Eens in de vier jaar wordt een WRC gehouden die onder andere als doel heeft frequentieruimte te (her)bestemmen voor de satelliettoepassingen die voor nu en in de toekomst belangrijk worden geacht. Agentschap Telecom heeft gedurende de WRC een faciliterende en coördinerende rol. Naast het volgen van de vooraf in Europees verband gemaakte afspraken, dienen tegelijkertijd ook de belangen van de Nederlandse ruimtevaartsector te worden behartigd. De WRC-19 is succesvol verlopen. Voor de ruimtevaartsector zijn onder andere de volgende successen behaald:

• het vastleggen van frequentieruimte voor satellietoperators met IoT/M2M systemen die opereren in lage aardbanen (max 700 km), zoals Hiber;
• vereenvoudiging van de daarbij behorende technische en procedurele regelgeving om sneller en eenvoudiger toegang tot deze frequentieruimte en baanposities te kunnen verkrijgen;
• het is eenvoudiger geworden om satellietapparatuur op treinen, vliegtuigen en schepen te plaatsen;
• de regelgeving rond daadwerkelijke ingebruikname van satellietsystemen is verduidelijkt ter voorkoming van ‘papieren’ satellietnetwerken (frequentierechten en baanposities voor satellietnetwerken die nooit gebruikt worden);
• tenslotte is er frequentieruimte geregeld (137/138 MHz) voor de aansturing van kleine (formaat melkpak) satellieten;

Zo dragen we bij aan een veilig verbonden Nederland, ook in de ruimte.