5G en spectrumverdeling

Veiling van frequenties mobiele communicatie

Agentschap Telecom is in 2018 doorgegaan met de voorbereidingen op de tweede Multibandveiling. Deze vindt eind 2019 of begin 2020 plaats. We veilen dan vergunningen voor frequentieruimte voor mobiele communicatie in de 700, 1.400 en 2.100 megahertz (MHz) banden. Dat is iets later dan gepland. De reden hiervoor is de recente fusie van T-Mobile en Tele2. 

Deelnemers aan de veiling kunnen een vergunning verkrijgen voor het aanbieden van openbare, elektronische communicatiediensten. Daarmee kunnen zij diensten als mobiele telefonie of mobiel internet aanbieden. Zo’n vergunning heeft een looptijd van twintig jaar. Enkele in de Multibandveiling te verdelen vergunningen bevatten aanvullende eisen met betrekking tot de dekking en minimale datasnelheid. 

5G: de nieuwe generatie mobiele communicatienetwerken

De huidige standaard voor spraak en data (internet, video, games en muziek) is 4G. De opvolger daarvan dient zich al aan: 5G. De ultrasnelle 5G-verbinding brengt in eerste instantie vooral voordelen voor professionele innovaties, zoals procesbesturing, het uitlezen van sensordata en Internet of Things (IoT). 5G heeft een grotere bandbreedte dan zijn voorganger en een zeer lage vertraging (‘latency’). Dat maakt ongekende innovatieve en ’slimme’ toepassingen mogelijk. Denk aan zelfrijdende auto’s, zorg op afstand en smart cities.  

Nederland wil vooroplopen met de ontwikkeling en uitrol van 5G. Om bij te dragen aan die ambitie participeert Agentschap Telecom in het ‘Field Laboratorium 5G’. Daar voeren geïnteresseerde partijen allerlei experimenten met 5G uit. Agentschap Telecom ondersteunt en adviseert hierbij. 

Welke frequenties gebruikt 5G?

Op Europees niveau zijn er drie frequentiebanden aangewezen waarin 5G waarschijnlijk gaat worden toegepast: 700 MHz, 3,5 GHz en 26 GHz. De 700 MHz band ligt onder de hamer bij de aankomende Multibandveiling. Na de veiling kunnen de vergunninghouders die band gebruiken voor onder andere 5G. De 3,5 GHz kan daarvoor nog niet benut worden. Nederland gebruikt deze frequenties nu nog voor lokale breedbandnetwerken en de ontvangst van satellietsignalen, waaronder de interceptie van satellietverkeer ten behoeve van de nationale veiligheid. Die laatste toepassingen op het satellietgrondstation in Burum mogen natuurlijk niet verstoord worden. Daarom is afgesproken dat deze band alleen gebruikt mag worden onder de denkbeeldige lijn Amsterdam-Zwolle. Noordelijker dan dat mag niet: daar kan gebruik van de frequenties storing veroorzaken.

Agentschap Telecom heeft de mogelijkheden voor het gebruik van de 3,5 GHz onderzocht voor wat betreft bestaand gebruik en toekomstige migratiescenario’s daarvan. Deze inventarisatie deden we in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Het rapport is op 24 december 2018 aan de Tweede Kamer aangeboden. In de Nota Mobiele Communicatie vindt verdere uitwerking van het uitgiftebeleid plaats.

Ondertussen vinden er veel experimenten op het gebied van 5G in de 3,5 GHz band plaats. Het is een nieuwe techniek, waarbij nog veel is te ontdekken en te innoveren. Als we zeker weten dat de experimenten geen storing veroorzaken op het satellietgrondstation Burum, dan verstrekken we een experimenteervergunning. Dat is tot dusver acht keer gebeurd.

Bewust verstoren van frequenties mobiele communicatie

Het gebruik van drones vormt steeds vaker een bedreiging voor de veiligheid. Zo moest het vliegveld Gatwick in het Verenigd Koninkrijk tijdelijk sluiten, omdat er drones actief waren. Het gebruik van drones kan worden voorkomen door bewust het ethergebruik te verstoren. Op die manier kunnen drones niet meer bestuurd worden. Op afgelegen locaties worden de mogelijkheden hiertoe al getest. Maar verstoring van de ether kan en mag niet zomaar, aangezien dit bijvoorbeeld ook een nadelig effect op ander, normaal gebruik van het spectrum heeft. Agentschap Telecom is daarom betrokken bij formuleren van aanvullende regelgeving voor het bestrijden van het gebruik van drones om de bedreiging voor de veiligheid te voorkomen.

Aan de ene kant hebben we dus het bewust verstoren van mobiele communicatie vanwege veiligheid of andere goede bedoelingen. Aan de andere kant zijn er ook mensen die met verkeerde intenties de ether verstoren, bijvoorbeeld door jammers te gebruiken. In 2018 zijn er in totaal 158 meldingen van stoorklachten van mobiele operators geregistreerd. Daarvan waren 59 bestuursrechtelijke zaken en 99 strafrechtelijke zaken.

We werken ook met de politie samen – en met het Openbaar Ministerie en gemeenten– om het illegaal ethergebruik door etherpiraten in de omroepbanden aan te pakken. In 2018 concentreerde het toezicht zich op de overgebleven harde kern van deze illegale ethergebruikers. Hierbij sloten ook andere organisaties en bedrijven zich aan die grote overlast ervaren, om de ernstig ondermijnende activiteiten van de harde kern gezamenlijk een halt toe te roepen.

Een legaal alternatief voor deze vorm van illegaal ethergebruik, is het hebben van een vergunning voor een tijdelijke evenementenzender. Vooral tijdens feestdagen zijn dit soort vergunningen populair. Uit inspecties die we uitvoeren bij evenementenzenders blijkt echter dat nog driekwart van deze vergunningshouders een of meerdere overtredingen begaat, zoals het overschrijden van het zendvermogen. In veel gevallen blijkt sprake te zijn van het bewust overtreden van de regels. Dit roept de vraag op in hoeverre de uitgifte van vergunningen voor tijdelijke evenementenzenders in deze vorm kan blijven bestaan.

Landmobiel

Er is groep frequentiegebruikers in Nederland die hun eigen netwerk heeft. Dit zijn bijvoorbeeld grote bedrijven in de industrie en het MKB. We noemen hen landmobiele vergunninghouders. Agentschap Telecom houdt toezicht met als doel dat zij ongestoord hun frequenties kunnen gebruiken, om zo bij te dragen aan de continuïteit en veiligheid van hun bedrijfsproces. In 2018 blijkt uit inspecties opnieuw dat een groot deel van de landmobiele markt niet bekend is met de geldende regels en deze dus ook niet naleven. Vaak besteden bedrijven de radiotechnische kennis over de frequenties volledig uit aan derden. In 2018 was er bij de eerste inspectie sprake van 80% niet-naleving. Dit is in lijn met eerdere jaren. Na de herinspecties zien we dat driekwart van de geïnspecteerde bedrijven de eerdere overtreding(en) ongedaan maakt. Nalevingstoezicht leidt hier dus tot een grote bereidheid om het gedrag aan te passen en te voldoen aan regelgeving. Maar liever zijn we de problemen voor door eerder in gesprek te gaan met leveranciers of installateurs van de apparatuur en ook de vergunninghouder te wijzen op het belang van goed opdrachtgeverschap. Het doel is om vooraf het juiste naleefgedrag te stimuleren en daarmee bij te dragen aan de veiligheid en continuïteit van bedrijfsprocessen.