Een dag zonder telecommunicatie, zou dat nog lukken? Het antwoord zal voor de meeste mensen ontkennend zijn. Niet kunnen bellen of appen is onhandig, en in het slechtste geval zelfs rampzalig. Maar de afhankelijkheid van telecommunicatie reikt veel verder dan dat. Want naast communiceren gaat het inmiddels ook om betalen, beveiligen en produceren. En om vervoer, transport en vermaak.
Telecommunicatie in transitie
Telecommunicatie heeft een transitie doorlopen. Begonnen als communicatiemiddel en uitgegroeid tot een belangrijke economische branche die zelfs randvoorwaardelijk is geworden voor andere bedrijfstakken. Zo is telecommunicatie de spil onder productieprocessen, essentieel voor de maritieme sector en noodzakelijk voor hulpdiensten, openbaar vervoer en gezondheidszorg. De aard en positie van telecommunicatie zijn aan een herijking toe: van aanvullend naar voorwaardelijk, van periferie naar kern. Telecommunicatie is een belangrijk fundament onder ons maatschappelijk welzijn en een katalyserende kracht achter innovaties en economische groei.
Op kop blijven
Nederland verkeert in de gelukkige omstandigheid dat het beschikt over een snel, wijdvertakt en betrouwbaar netwerk. Op dat gebied behoort ons land tot de wereldtop. En het is zaak koploper op gebied van connectiviteit te blijven. Want nu innovaties in hoog tempo mogelijkheden creëren die kortgeleden nog ondenkbaar leken, zal het belang van telecommunicatie alleen nog maar verder toenemen.
De komst van 5G kan deze ontwikkeling en de daarvoor noodzakelijke connectiviteit faciliteren. Deze nieuwe techniek stelt mobiele connectiviteit met zeer hoge pieksnelheden, grote bandbreedtes en buitengewoon korte reactietijden in het vooruitzicht. 5G is een stevige impuls voor de telecomtransitie en opent nieuwe perspectieven op gebied van onder meer industrie, verkeer, landbouw en zorg. En biedt veelbelovende vooruitzichten op gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid, logistiek en veiligheid.
Overkoepelend beleid
Door dat scala aan toepassingen raakt 5G diverse beleidsterreinen. Van innovatie tot privacy en van duurzaamheid tot cyberveiligheid. Dat vraagt om overkoepelend beleid. De Digitaliseringsstrategie van het kabinet voorziet daarin. Met het Actieplan Digitale Connectiviteit en de Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software zijn belangrijke stappen gezet op weg naar een integrale visie en aanpak.
Verdichten netwerk
Om de dekking te verbeteren en de capaciteit te verhogen, kunnen operators hun netwerken verdichten door extra antennes te plaatsen. Een andere mogelijkheid is zogenoemde ‘small cells’ te installeren. Dat zijn kleine antennes met een beperkt bereik waarmee extra capaciteit gecreëerd kan worden op drukke plekken, zoals voetbalstadions of winkelcentra.
Uitbouwen en verdichten
Met name de uitrol van 5G-netwerken met hoge capaciteit (spectrum in de hogere frequentiebanden) vraagt om extra frequentieruimte en om een verdichting van het netwerk. De aankomende veilingen voorzien in die eerste vereiste. Het verdichten van het netwerk lijkt gecompliceerder. Daarvoor zijn extra antennes nodig en glasvezel om deze onder de grond met elkaar te verbinden.
Gemeentelijke uitdagingen en ondersteuning
Het verdichten van het netwerk en het aanleggen van extra antennes en glasvezel, stelt met name gemeenten voor grote uitdagingen. Schaarse middelen maken prioriteren noodzakelijk. Daardoor is er op lokaal niveau vaak weinig expertise en menskracht beschikbaar voor het antennedossier. Dat geldt ook voor de regie op de ondergrond waar de glasvezelkabels hun plek moeten krijgen. Agentschap Telecom signaleert dat er een grote verscheidenheid is aan lokale regels. Dat is onduidelijk en niet efficiënt voor operators. In samenwerking met de ministeries van EZK en BZK werkt de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) toe naar meer transparantie en harmonisering van lokaal beleid. Ook onderzoekt het welke kennis en expertise de gemeenten verder kan ondersteunen bij hun lokale connectiviteitsbeleid.
Ook Agentschap Telecom biedt ondersteuning aan gemeenten. Dat doet het door samen met operators te werken aan de Handreiking mobiele bereikbaarheid. Deze is in 2019 gereed en biedt technische en juridische informatie die gemeenten helpt de juiste keuzes te maken op gebied van antennevraagstukken. Daarnaast beschikt het agentschap over de Gemeenteradar. Dit hulpmiddel verschaft lokale overheden informatie over de diverse rollen die de gemeente heeft bij graafwerkzaamheden, onder andere als opdrachtgever en regisseur van de ondergrond. De laatstgenoemde rol biedt gemeenten een goed handvat om glasvezel duurzaam en goed beschermd aan te leggen.
Het Antennebureau biedt gemeenten technische en juridische informatie over antennes. Daarnaast geeft het voorlichting over bijvoorbeeld plaatsingsprocedures en gezondheidsaspecten.
Er zijn maatschappelijke zorgen over straling. Agentschap Telecom controleert daarom of de blootstelling aan elektromagnetische velden in Nederland binnen de normen blijft, nu en in de toekomst. Het Kennisplatform Elektromagnetische Velden volgt en duidt onderzoeken die op dit gebied worden gedaan.
Nederland als som van gemeenten
Het is nu zaak alle ingezette initiatieven op één lijn te krijgen en daarin samenhang en samenwerking te vinden. Gemeenten kunnen hierin hun verantwoordelijkheid pakken door ervaringen uit te wisselen, en problemen en oplossingen te delen. Bijvoorbeeld op gebied van inspraak of bij vragen over veiligheids- of gezondheidsaspecten. Zo kan voorbeeldbeleid ontstaan waarmee gemeenten hun Omgevingsvisie en Omgevingsplan kunnen vullen. Dat stimuleert bestuurders een integrale lokale visie op digitale connectiviteit te ontwikkelen. Inwoners zijn er bij gebaat, en ook de lokale economie. Veilige en betrouwbare connectiviteit zijn een basisbehoefte, die zelfs al kenmerken van een vitale infrastructuur in zich draagt. Het is de basis voor vooruitgang, onmisbaar voor groei en ontwikkeling. Dat geldt voor alle gemeenten. En daarmee voor heel Nederland. Want ons land is de optelsom van 355 Nederlandse gemeenten. Harmonisatie van lokaal 5G beleid is daarom van nationaal belang.
Een gezamenlijke opgave
Dat is waarom Agentschap Telecom pleit voor een gezamenlijke inspanning van marktpartijen, het Rijk en gemeenten bij de uitrol van 5G, om knelpunten voor de uitrol te signaleren en op te lossen. Dat sluit aan op het recente initiatief Handvest 5G, waarin operators, innovatieve industrie en overheden de krachten bundelen voor een succesvolle uitrol van 5G in Nederland.
Alleen met een collectieve inspanning van marktpartijen, het Rijk en gemeenten kan van de uitrol van 5G een succes gemaakt worden. Dat is een gezamenlijk verantwoordelijkheid, een gezamenlijk belang en een gezamenlijke opgave.
