Een kapotte gasleiding of een lek in een waterleiding door graven kan grote gevolgen hebben. Daarnaast veroorzaakt schade aan leidingen en datakabels veel overlast bij bedrijven en consumenten.
Het voorkomen van graafschades is nodig om de continuïteit van de levering van essentiële diensten en de veiligheid van de omgeving, mens en milieu beter te waarborgen. Met de energietransitie op komst bestaat nog meer de noodzaak om het zorgvuldig graafproces zo snel mogelijk te borgen. Zo beperken we de kans op verstoringen door schade aan kabels en leidingen tijdens de uitvoering van de vele graafwerkzaamheden die daaraan gekoppeld zijn. Het toezicht op de voorschriften van de Wet informatie-uitwisseling boven- en ondergrondse netten en netwerken (WIBON) draagt zo bij aan een ondernemend en duurzaam Nederland.
Schadecijfers
| 2017* | 2016 | 2015 | 2014 | 2013 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal netbeheerders dat schade dient te registeren | 1089 | 1089 | 1072 | 1064 | 1027 |
| Aantal schades dat is opgevoerd door netbeheerders | 33383 | 34623 | 32950 | 34876 | 38610 |
| Totale directe schadekosten (reparatie van het net) | € 25,2 mln | € 29,9 mln | € 26,2 mln | € 27,1 mln | € 29,2 mln |
| Gemiddelde directe schadekosten per schadegeval | € 756 | € 777 | € 795 | € 777 | € 756 |
Code Oranje voor de graafketen
In 2017 heeft het agentschap Code Oranje voor de graafketen afgegeven. Dit omdat, ondanks de ambitie van het Kabel- en Leiding Overleg (KLO) om het aantal graafschades in 2018 te reduceren tot beneden de 25.000, deze in 2016 ten opzichte van voorgaande jaren licht zijn gestegen.
De focus van het toezicht ligt van oudsher op het gedrag van de grondroerder. Deze is door zijn graafwerkzaamheden vaak direct betrokken bij het veroorzaken van graafschade. Maar opdrachtgevers, netbeheerders en grondroerders zijn samen verantwoordelijk waarbij het samenwerkingsplatform KLO de samenwerking voor de invoering van een zorgvuldig graafproces bevordert. Niet alleen moet de graafketen de bepalingen van de WIBON naleven, ook moeten zij oorzaken van het ontstaan van graafschades oplossen. De graafketen heeft daarom de nieuwe de nieuwe CROW 500-richtlijn ontwikkeld. Deze beschrijft de verantwoordelijkheden en taken van alle betrokkenen waarbij de sector zelf begrippen zoals ‘zorgvuldig opdrachtgeven’ en ‘zorgvuldig graven’ heeft ingevuld. De nadruk ligt hierbij op de preventieve maatregelen die getroffen moeten worden. De richtlijn is sinds 1 januari 2017 van kracht. De graafketen heeft in het kader van de bekendmaking van deze richtlijn vijf bijeenkomsten in 2017 georganiseerd. Het agentschap nam hieraan deel door uiteen te zetten wat we van de opdrachtgever, netbeheerder en grondroerder verwachten.
Graafschades en veilige werkomgeving
Graafschades veroorzaken niet alleen onveilige situaties voor de directe leefomgeving. Er is een relatie met onveilige werksituaties en handelingen voor en door de werknemers. Daarom moet ook vanuit de Arbowetgeving het voorkomen van graafschade een item zijn. Als bedrijf is het zinvol om je werknemers goed te instrueren over de risico’s van uit te voeren graafactiviteit in relatie tot het voorkomen van schade aan de aanwezige kabels en leidingen. In 2017 heeft het agentschap daarom onder andere een bijeenkomst georganiseerd voor de KAM-coördinatoren (kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu) van bedrijven die relatief vaak betrokken zijn bij graafschades.
Hulpmiddel voor grondroerder en opdrachtgever
We zien dat de graafketen moeite heeft met het bepalen van de exacte ligging van de bestaande infrastructuur in de ondergrond en de activiteiten die daarvoor nodig zijn. Oftewel: hoeveel proefsleuven of proefgaten moet ik maken? Daarom heeft het agentschap in 2016 samen met het ministerie van Economische Zaken een opdracht uitgezet om te onderzoek of er een eenvoudig digitaal hulpmiddel kan worden ontwikkeld voor de bepaling van de exacte ligging van de ondergrondse infrastructuur. Het onderzoek is door de Universiteit Twente in het kader van het zogenaamde ZOARG (zorgvuldig aanleg & graafschadereductie) project uitgevoerd. In 2018 wordt samen met de graafketen onderzocht welke vervolgstappen nodig zijn om deze innovatie op grote schaal in te kunnen zetten
Ambitie en ketenverantwoordelijkheid
Minder dan 25.000 graafschades is een grote opgave. Het aantal graafschades is in 2017 niet verder gestegen. Dit is positief voor de sector. Om het streven van de graafketen maximaal te ondersteunen gaan we dit jaar daar waar meer graafschades geregistreerd zijn, intensiever controleren:
- bij de grondroerder op de aanwezigheid van graafmelding, gebiedsinformatie en eis-voorzorgsmaatregelen en het geven van instructie aan het graafteam;
- op zorgvuldig opdrachtgeverschap;
- of de liggingsgegevens netten van de netbeheerder op tijd worden geleverd en actueel zijn.
Daarnaast wil het agentschap in 2018 het volgende punt agenderen. Nog steeds worden er glasvezelnetten uitgerold en huisaansluitingen gerealiseerd, waarvan de kabel niet bestand is tegen een graafactiviteit met de hand. Willen we een robuust netwerk dan verdient ook dit de nodige aandacht.
