Radiozendamateurs hebben een passie voor radio en techniek. Ze hebben een rijke geschiedenis in het ontwikkelen van nieuwe manieren om via de ether te communiceren.
Ontdekken van storende apparatuur
Radiozendamateurs (RZAM) hebben gevoelige ontvangstapparatuur, waardoor zij vaak eerder hinder van apparaten ondervinden dan andere spectrumgebruikers. Doordat zij deze storingen melden, ontdekt het agentschap tijdig nieuwe stoorbronnen. Zo kunnen grote storingsproblemen in een latere fase waarin er meer van deze storende apparaten of systemen op de markt aanwezig zijn, worden voorkomen. In 2017 is bijvoorbeeld de storing van zonnepanelen door signalen van radiozendamateurs aan het licht gekomen. Nader onderzoek van het agentschap toont aan dat ook andere spectrumgebruikers, zoals C2000, hinder kunnen ondervinden van deze stoorbron. Door bij de installatie van de zonnepanelen betere omvormers te gebruiken en op de juiste manier de installatie aan te leggen kan de storing voorkomen worden. Agentschap Telecom voert daarom op dit moment gesprekken met partijen die daar een beslissende rol aan de voorkant kunnen hebben, zoals de Vereniging Eigen Huis.
Maar ook wanneer apparatuur is voorzien een CE markering en voldoet aan de normen, kunnen amateurs met hun gevoelige ontvangstapparatuur nog hinder ervaren. We gebruiken de signalen van radiozendamateurs om gebrekkige apparatuur op te sporen en samen met toezichthouders in andere landen de handel hierin tegen te gaan.
Zo is in 2017 een bepaald type PLC-modem (Power Line Communication) ontdekt die de CE markering droeg maar waar de noodzakelijke instellingen niet volledig doorgevoerd waren. Via een PLC-modem kun je internetsignalen door het huis transporteren via het eigen lichtnet. Een draad gebonden variant van Wifi dus. Door de fabrikant en grootgebruikers aan te spreken zijn de noodzakelijke instellingen (zogenaamde notches die voorkomen dat er bepaalde delen van het radiospectrum worden gestoord) alsnog aangebracht.
Elk elektrisch apparaat, ook een elektrisch apparaat dat geen radiozender is, is te horen in de ether. Al die sporen van apparaten samen in de ether wordt man-made-noise of ruis genoemd. Deze ruis vermindert de bruikbaarheid van het spectrum. Dat heeft consequenties voor de waarde van het spectrum (meer kosten om toch spectrum te gebruiken) en de duurzaamheid (meer energie nodig om het signaal toch te laten aankomen) Dat risico wordt ook door radiozendamateurs geagendeerd. In 2017 schreef een aantal radiozendamateurs een eigen visiedocument over man-made-noise. Samen met onder andere Universiteit Twente gebruikt Agentschap Telecom deze input voor een meerjarenprogramma op dit gebied.
Toekomstig spectrum voor RZAM
In de laatste decennia verschuift het zwaartepunt van de activiteiten van radiozendamateurs: er wordt minder geëxperimenteerd en meer gecommuniceerd; vaak met standaard beschikbare apparatuur in plaats van zelfgebouwde apparatuur.
In de loop der jaren is het aandeel van radiozendamateurs in de ontwikkeling van nieuwe technologieën afgenomen. Dat is een logische ontwikkeling. Naarmate er door de grote mondiale tech-spelers meer nieuwe technologieën worden ontwikkeld en deze breder inzetbaar zijn, worden ze interessant voor commerciële en publieke partijen. De grote tech-spelers nemen de rol als innovator over, ontwerpen toepassingen voor een breder publiek en nemen daar spectrum voor in gebruik. Denk bijvoorbeeld aan mobiel dataverkeer – 4G en straks 5G - of GPS- toepassingen (Galileo/GNSS)
We zien dat het experimentele karakter van het gebruik door zendamateurs afneemt. Met name in het spectrum waar toepassingen al breed beschikbaar zijn ligt innovatie niet meer voor de hand. Andere partijen staan te dringen om dit spectrum in te kunnen zetten. Bijvoorbeeld voor breedband data of voor andere, maatschappelijk gezien, interessante toepassingen.
De verwachting is dat in de komende jaren de druk zal toenemen – zowel nationaal als internationaal – om bepaalde delen van het spectrum aan andere gebruikers dan radiozendamateurs toe te wijzen. Op de middellange en langere termijn zullen er beleidskeuzes gemaakt moeten worden. Agentschap Telecom denkt hierover mee en zoekt daarbij, in samenspraak met RZAM-belangenvertegenwoordigers, naar oplossingen die alle partijen tevreden stellen.
