Vanuit Agentschap Telecom doen we daar dan ook alles aan. Zo zetten we ons ervoor in te voorkomen dat onveilige apparatuur de digitale infrastructuur kan ontwrichten. Door de snelle groei van het ‘Internet of Things’ neemt het aanvalsoppervlak voor hackers exponentieel toe. Met de verbreding van de Richtlijn Radioapparatuur met cybereisen is dit door Europa onderkend: de welbekende CE-markering stelt vanaf dit jaar ook eisen aan de digitale veiligheid van apparatuur. Agentschap Telecom draagt in Europa bij aan de invulling van die eisen en krijgt de toezichtstaak om op de naleving van die eisen toe te zien.

De afgelopen maanden hebben we ons ook voorbereid op een andere belangrijke nieuwe taak: Agentschap Telecom is vanaf medio 2021 beoogd National Cyber Certification Authority. Die status stelt ons in staat om, via een stelsel van standaardisering en certificering, waarborgen te stellen aan de digitale veiligheid van producten, processen en diensten. Daarnaast gaat Agentschap Telecom vanuit de aankomende Wet digitale overheid (Wdo) toezicht houden op aanbieders van digitale identiteiten, zoals eHerkenning en DigiD.

Dat zijn belangrijke stappen voor Nederland en de veiligheid van onze digitale infrastructuur. Maar daarmee zijn we er nog niet. ‘Onze digitale veiligheid en digitale autonomie staan onder druk en daarmee ons maatschappelijk en economisch welzijn’, waarschuwde de Cyber Security Raad eerder dit jaar. Om digitaal weerbaar te blijven, en daarmee het vertrouwen in de verdergaande digitalisering te behouden, zijn extra inspanningen nodig. 

Die inspanningen zullen zich nadrukkelijk ook moeten richten op de energiesector. Agentschap Telecom signaleert namelijk een toenemende wederzijdse afhankelijkheid tussen de energievoorziening en de digitale infrastructuur: digitale transitie en energietransitie gaan hand in hand. Dat brengt nieuwe kwetsbaarheden en maatschappelijke risico’s met zich mee. Bijvoorbeeld door de inzet van kunstmatige intelligentie, voor de balans in vraag en aanbod van decentrale energievoorzieningen. Het gebruik van voorzieningen als laadpalen, elektrische auto’s en zonnepanelen herbergt cyberrisico’s voor de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de energievoorziening.   

Om dergelijke cyberrisico’s het hoofd te bieden, ontwikkelt Europa op dit moment een uitbreiding van de Richtlijn beveiliging netwerk- en informatiesystemen (NIB).  In Nederland is deze geïmplementeerd in de Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni). Voor de energiesector is er ook een nieuwe Europese Netcode in ontwikkeling. Deze stelt specifieke cybersecurityeisen aan energiebedrijven. Voor een effectieve uitvoering van de uitbreiding van de NIB en van de Netcode is het noodzakelijk dat in nationale regelgeving en in de toedeling van bevoegdheden zoveel mogelijk samenhang wordt gerealiseerd.

Samenhang in regelgeving en bevoegdheden is effectief gebleken bij de verbreding van de Richtlijn Radioapparatuur met cybereisen. En toont zich succesvol nu de nieuwe NIB in actiever toezicht op de clouddienstverleners voorziet, zoals vorig jaar door Agentschap Telecom nationaal en Europees bepleit. Door de samenhang met de digitale infrastructuur vergen de uitdagingen op het gebied van de energievoorziening een soortgelijke aanpak. Een aanpak die zich kenmerkt door samenhang, regie en integraliteit. Rolvaste en kundige samenwerking door toezichthouders is noodzakelijk en effectief om de cyberrisico’s zo klein mogelijk te maken én te houden. Daar zal Agentschap Telecom zich als autoriteit in de digitale infrastructuur hard voor maken.

Angeline van Dijk

Directeur-hoofdinspecteur Agentschap Telecom

Frequentieveilingen

Om aan de snel groeiende datavraag te voldoen heeft Agentschap Telecom in de zomer van 2020 namens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat drie frequentiebanden geveild. De 700 MHz, 1400 MHz en 2100 MHz. Een deel ervan is geschikt voor 5G. De winnaars van de veiling, KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo, kunnen nu snelle mobiele communicatie aanbieden. Zij moeten wel aan een aantal dekkings- en snelheidseisen voldoen, zodat consumenten en bedrijven overal toegang hebben tot een vastgesteld minimaal serviceniveau.

Agentschap Telecom bereidt alweer een nieuwe veiling voor. In 2022 zal spectrum in de 3,5 GHz-band geveild worden. Daarmee komen nog hogere snelheden en meer capaciteit beschikbaar, en dus meer vernieuwende 5G-toepassingen.

Antennes moeten veilig zijn

Met de uitrol van 5G zal het aantal antennes toenemen. Dat leidt bij sommigen tot zorg over straling en gezondheid. Een zorg die Agentschap Telecom serieus neemt. Daarom houden we de vinger aan de pols. Zo gaan we het aantal veldsterktemetingen bij antennes intensiveren. Van circa 200 metingen in 2020 naar ruim 400 in 2021. Daarbij kijken we of de blootstelling aan straling binnen de strenge internationale ICNIRP-limiet blijft. En dat is het geval. De resultaten van alle metingen zijn te vinden in het Antenneregister. In het Meerjarenplan Elektromagnetische Velden (EMV) staat hoe we de metingen de komende jaren gaan uitvoeren. Zo blijven we transparant.

Regels voor plaatsen antennes

Voor het plaatsen van antennes gelden landelijke regels. Meestal is er een vergunning voor nodig, maar het plaatsen van antennes op bestaande gebouwen is onder voorwaarden vergunningvrij. In het Antenneconvenant 2021-2025 tussen Rijksoverheid, gemeentes en telecomoperators staan afspraken over zorgvuldige plaatsing van vergunningsvrije antennes. Op de website van het Antennebureau is een speciale informatiepagina voor gemeenten ingericht.

Innoveren door samenwerken

Agentschap Telecom zet ook bij 5G in op samenwerking en kennisdeling. Bijvoorbeeld met telecomoperators, universiteiten en TNO. Maar ook met regionale initiatieven, zoals 5Groningen. Zo kunnen organisaties die 5G-technieken en -methoden willen onderzoeken een experimenteervergunning bij ons aanvragen. Daarmee kunnen zij alvast ervaring opdoen en toepassingen testen. Als agentschap letten we vooral op radiotechnische en veiligheidsaspecten bij deze experimenten. Een mooie win-winsituatie.

Meer lezen?

U leest in het volledige jaarbericht meer over 5G-metingen, de veiligheid van antennes en ons toezicht. 

De verwachting is dat de Europese Commissie in het najaar van 2021 gaat besluiten dat digitale veiligheid ook onderdeel moet zijn van de eisen die de CE-markering aan een apparaat stelt. Na een overgangstijd van (naar verwachting) twee jaar gaat dit in. De aanwezigheid van de markering betekent vanaf dan dat het apparaat ook aan de digitale veiligheidseisen moet voldoen. En dus dat het voldoende beschermd is tegen hacking of andere criminele activiteiten. Dat is een belangrijke stap voor het vergroten van de digitale veiligheid in ons land.Vooruitlopend op het Europese besluit publiceerde Agentschap Telecom in augustus 2020 acht simpele eisen die de veiligheid van slimme apparatuur sterk kunnen verbeteren en beval fabrikanten aan die te gebruiken bij de productie. Desalniettemin is het belangrijk dat consumenten zelf ook alert blijven op de veiligheid van hun huishoudelijke apparaten. Op de website van Agentschap Telecom staan handige tips voor een betere beveiliging van slimme apparaten.

Toezicht op AI

Artificiële intelligentie wordt al volop toegepast in de snel digitaliserende telecomsector en dat zal – zeker door 5G – sterk toenemen. Verkeerd gebruik van algoritmes kan negatieve gevolgen hebben voor de betrouwbaarheid van telecomnetwerken en -apparatuur. Denk aan datamanipulatie of ketenafhankelijkheid, waarbij een foutje in een kleine schakel gevolgen heeft voor de hele bedrijfsketen. Dat bleek uit een analyse die we in 2020 hebben laten uitvoeren naar het (toekomstig) gebruik van AI in de telecomsector en de kansen en risico’s die daaraan verbonden zijn. Het onderzoek en het bijbehorende risicomodel helpt ons om invulling te geven aan ons toezichtsbeleid op AI. We richten ons daarbij op de beschikbaarheid, integriteit en betrouwbaarheid van de telecomvoorzieningen.

Samenwerken met andere toezichthouders

AI zit in alle digitale systemen, niet alleen in de telecomsector. Daarom werkt Agentschap Telecom nauw samen met andere toezichthouders. Om kennis uit te wisselen, van elkaar te leren en de aanpak te harmoniseren. Dit is essentieel om Nederland het vertrouwen te blijven geven in het veilig gebruik van kunstmatige intelligentie. Agentschap Telecom is voorzitter van deze interdepartementale werkgroep.

Internationale inbreng

Ook internationaal draagt Agentschap Telecom een steentje bij aan de veiligheid van op AI-gebaseerde systemen en oplossingen. Zo zijn we lid van de AI-werkgroep van de ETSI dat met het rapport 'AI Problem Statement’ een belangrijke eerste stap heeft gezet naar een wereldwijde standaardisatie voor het veilig toepassen van artificiële intelligentie.

Daarnaast waren we in 2020 betrokken bij een whitepaper waarin de Europese Commissie haar visie geeft op de ontwikkeling van beleid en regelgeving op het gebied van AI. In onze input hebben we benadrukt dat Europa rekening moet houden met de toenemende ketenafhankelijkheid. En ervoor gepleit dat alle partijen in de keten afzonderlijk gecertificeerd moeten zijn.

Meer weten?

Wilt u meer weten over AI? Bekijk het dossier kunstmatige intelligentie op onze website of lees het gehele jaarbericht.

eIDAS

Sinds 2017 is Agentschap Telecom namelijk toezichthouder op eIDAS. Dit is een Europese verordening die regelt dat er betrouwbare diensten komen voor digitale correspondentie, online transacties en handtekeningen via internet. Die maken het makkelijker en veiliger om online zaken te doen in binnen- en buitenland. De mogelijkheden zijn er om formele correspondentie elektronisch af te handelen. Handig, veilig en een stuk efficiënter dan per post.

Bewijs van verzending

Wie op zoek is naar een bewijs van verzending en ontvangst van een document heeft nu de mogelijkheid correspondentie aangetekend te verzenden. Daarmee is een elektronisch document beschermd tegen verlies, diefstal en beschadiging. Ook is het mogelijk een tijdsstempel mee te sturen met een document. Dat kan belangrijk zijn als er sprake is van tijdslimieten, zoals bij aanbestedingsprocedures, subsidieaanvragen en belastingaangiftes.

Namens Nederland houdt Agentschap Telecom toezicht op gekwalificeerde aanbieders van dergelijke vertrouwensdiensten. Dat geeft u de zekerheid om digitaal veilig zaken te kunnen doen.  

Overal ter wereld internet

Hiber biedt met de satellieten IoT en M2M verbindingen aan op plekken waar geen wifi- of mobiel netwerk is - dat is in 90% van het totale aardoppervlakte het geval. Via het satellietnetwerk kunnen sensoren in afgelegen gebieden data naar andere Hiber-satellieten versturen. Daarmee houden bedrijven dingen op afstand in de gaten. Denk aan een sensor in Afrikaans landbouwgebied, die de bodemgesteldheid doorgeeft, zodat boeren nauwkeurig kunnen irrigeren, oogsten en bemesten.
De voedselproductie krijgt hierdoor een flinke boost! Er zijn nog vele andere maatschappelijke toepassingen mogelijk met deze Internet of Things verbinding. Zoals het bestrijden van klimaatverandering. De dienst van Hiber is betaalbaar en energiezuinig: daarmee maakt het bedrijf tracking, tracing en monitoring voor een brede doelgroep toegankelijk.   

Veilige ruimtetoepassingen

Agentschap Telecom juicht dit soort innovaties toe en spant zich maximaal in voor Hiber. Naast het verlenen van een ruimtevaartvergunning, hebben we op internationaal niveau de baanpositie en frequentierechten geregeld voor de Hiber-satellieten. Alleen nationale overheden mogen namelijk internationaal afspraken maken over activiteiten in de ruimte. We zijn ook toezichthouder op de Wet ruimtevaartactiviteiten. Dit betekent dat Agentschap Telecom ervoor zorgt dat de activiteiten van Hiber onder Nederlandse wetgeving veilig plaatsvinden. Op die manier voorkomen we dat er schade ontstaat in de ruimte en op aarde.

Intensievere samenwerking

In maart 2021 heeft Hiber 26 miljoen euro aan investeringen opgehaald om haar satellietnetwerk verder uit te breiden. Er komen - afhankelijk van de vraag - zo’n 18 tot 48 satellieten, die 24 uur per dag wereldwijde dekking bieden voor IoT en M2M connectiviteit. De bedoeling is om afgelegen delen in de wereld intensiever te bedekken dan steden en dichtbevolkte gebieden.
Door deze plannen zal de samenwerking tussen Hiber en Agentschap Telecom in de toekomst nog hechter worden. Wij zorgen dat het bedrijf alle mogelijkheden krijgt om haar satellietnetwerk naar een nóg hoger niveau te tillen, want we bieden ruim baan voor de innovatieve satelliet.

Jaarbericht Agentschap Telecom, 2020 Jaargang 2020

Publicatiedatum

donderdag 03 juni 2021

Productie

Strategie en Communicatie

E-mail

info@agentschaptelecom.nl

Internet

https://www.agentschaptelecom.nl/

Redactieadres

Postbus 450, 9700 AL Groningen

Telefoon

(050) 58 77 444

Copyright

CC0 1.0 Universal